Град ЗрењанинРепублика Србија
Скупштинаграда ЗрењанинаJavna rasprava o predlogu Dana AP Vojvodine - veliki doprinos naše sredine 25. novembru 1918. godine
Javna rasprava o Nacrtu pokrajinske skupštinske odluke o utvrđivanju i svečanom obeležavanju Dana AP Vojvodine i drugih dana od pokrajinskog značaja održana je danas u prepunoj Baroknoj sali zrenjaninske Gradske kuće. O Nacrtu odluke i značaju predloženih datuma govorili su direktor Muzeja Vojvodine, istoričar dr Drago Njegovan, zamenik pokrajinskog sekretara za kulturu, javno informisanje i odnose s verskim zajednicama dr Nebojša Kuzmanović i gradonačelnik Zrenjanina Čedomir Janjić. Uvodničar je bio istoričar zrenjaninskog Istorijskog arhiva Slobodan Milin.
Nacrtom te odluke predloženo je da se kao Dan AP Vojvodine svečano obeležava 25. novembar, dan na koji je 1918. godine Velika narodna skupština, održana u Novom Sadu, proglasila prisjedinjenje vojvođanskih oblasti Kraljevini Srbiji. Takođe je predviđeno da se, kao datumi od pokrajinskog značaja, obeležavaju i 15. maj, povodom Majske skupštine održane u Sremskim Karlovcima 1848. godine, na kojoj je proglašeno stvaranje Srpske Vojvodine, i 10. decembar - Međunarodni dan ljudskih prava, kada su UN 1948. godine usvojile Univerzalnu deklaraciju o ljudskim pravima.
Pozdravljajući prisutne u ime domaćina, gradonačelnik Čedomir Janjić istakao je značaj i ulogu ove sredine i njenih narodnih predstavnika u donošenju dalekosežnih istorijskih odluka 1918. godine, a u svetlu obeležavanja stogodišnjice od završetka Velikog rata i oslobođenja. Podsetio je da je održavanju Velike narodne skupštine, 25. novembra, prethodilo osnivanje prvog Srpskog narodnog odbora u Velikom Bečkereku, 31. oktobra, kada su ovdašnji narodni prvaci, dalekovidi rodoljubi iz Velikog Bečkereka, imali snage ne samo da pronađu put do slobode, već i da mudro osmisle kuda i kako treba da ide otadžbina nakon Prvog svetskog rata.
“Sa istorijske distance duge čitav vek, sa zrelom kritičkom svešću, stoji nedvosmislen zaključak da trijumfalnom pohodu srpske vojske, koja je poput mitske ptice Feniks ustala iz mrtvih, teško ima ravnog u svetskoj istoriji. Sa balkona ove zgrade predsednik Prvog srpskog narodnog odbora dr Slavko Županski, na dan oslobođenja 17. novembra 1918. godine, pozdravio je oslobodioce, a njegove reči govore o značaju žudno željenog oslobođenja i ujedinjenja”, rekao je gradonačelnik i dodao:
“Upravo su narodni izaslanici iz Srednjeg Banata, njih stotinu, na Velikoj narodnoj skupštini u Novom Sadu istakli želje Odbora iz Velikog Bečkereka da se Vojvodina i svi njeni delovi prvo pripoje Srbiji i tek tada da se odluči o sudbini zajedničke države Južnih Slovena. Njihova želja u potpunosti je ispoštovana, a tom odlukom od 25. novembra, osnivanje prvog Srpskog narodnog odbora dobilo je puni smisao i suštinu”, kazao je gradonačelnik.
Dr Drago Njegovan, direktor Muzeja Vojvodine, ukazao je na geografsku širinu pojma Vojvodine i istorijsku dubinu koju taj pojam podrazumeva. Pomenuo je brojne periode, godine i značajne istorijske navode koji idu u prilog težnjama srpskog naroda sa ovih prostora da se prisajedine Matici, što je konačno, nakon više vekova, moglo da bude ostvareno 25. novembra 1918. godine.
“Mogu da ukažem i na prvi srpski ustanak 1594. godine, to je bio banatski srpski ustanak, predvođen Teodorom Nestorovićem, vršačkim vladikom, nakon kog su spaljene mošti Svetog Save na Vračaru. Banat je u istoriji Srba posebno, i u vojnom i u kulturnom pogledu, bio više nego istaknut. Danas, kada govorimo o 25. novembru, danu prisajedinjenja, treba se podsetiti i da je prvi Srpski narodni odbor stvoren u Velikom Bečkereku. Kada hoćemo da sagledamo razloge zašto 25. novembar treba da bude praznik i datum koji treba svečano obeležavati, treba se setiti kontinuiteta ideje o Srpskoj Vojvodini”, kazao je Njegovan i pri tom pomenuo 1849. godinu i proglašenje Vojvodstva Srbije i Tamiškog Banata od strane samog Beča, kao i početak Prvog svetskog rata, kada su Srbi, kroz dobrovoljački pokret, jasno iskazali težnje i želje da žive u srpskoj državi.
“Zajedno sa srpskom i savezničkom vojskom u oslobodilačkim jedinicama bili su i Srbi sa ovog područja, koji su učestvovali i u proboju Solunskog fronta i borbama za konačno oslobođenje zemlje u Prvom svetskom ratu, i sa srpskom vojskom stigli do Subotice. Sami su sebi, dakle, izvojevali slobodu. Kada je srpska vojska te godine prešla Savu i Dunav i kada je došla do demarkacione linije koju su saveznici odredili, tada je bilo moguće organizovati Veliku narodnu skupštinu. Da nije srpska vojska tada zauzela ovo područje, pitanje je da li bi bilo moguće održavanje Velike narodne skupštine i donošenje odluke o neposrednom prisajedinjenju oblasti Vojvodine Kraljevini Srbiji”, zaključio je Njegovan i dodao da je iz svih tih razloga potreban dan kog ćemo se svake godine, a posebno kada su jubilarne, podsećati tih velikih istorijskih dana i ljudi koji su u tim vremenima pokazivali svoju veličinu.
Zamenik pokrajinskog sekretara za kulturu, javno informisanje i odnose s verskim zajednicama dr Nebojša Kuzmanović zahvalio se gradonačelniku Janjiću na dobroj organizaciji današnjeg skupa i preneo pozdrave predsednika Pokrajinske vlade Igora Mirovića. U svom izlaganju ukazao je na podatak da je na Velikoj narodnoj skupštini u Novom Sadu od 757 delegata čak 378 bilo sa teritorije Banata, što govori o velikom doprinosu predstavnika srpskog naroda iz ovih krajeva ispunjenju njegovih vekovnih težnji.
“To je činjenica koja govori i o srpskom biću Banata kao regije, kao istorijske pokrajine, o njenom značaju za stvaranje Vojvodine, o ljudima koji su ovde stvarali u nauci, kulturi, politici, i u vojnim pitanjima, i doprineli da tada periferna srpska oblast postane centar srpstva. Odluka o prisajedinjenju Baranje, Bačke, Banata i Srema Kraljevini Srbiji bila je završni čin uporne, istrajne i teške borbe za opstanak naroda i postizanje njegovog političkog i državnog jedinstva”, naglasio je, između ostalog, dr Kuzmanović.
U raspravi koja je usledila nakon uvodnih obraćanja učestvovali su Budimir Jovanović, ispred Udruženja “Petrovgrad”, direktor Gradske narodne biblioteke Milan Bjelogrlić, direktor Zrenjaninske gimnazije Milan Radaković i Dušan Šijan, načelnik Odeljenja za IKT Gradske uprave Zrenjanin.
Naredna javna rasprava o Nacrtu pokrajinske skupštinske odluke o utvrđivanju i svečanom obeležavanju Dana AP Vojvodine i drugih dana od pokrajinskog značaja biće održana 17. aprila u Novom Sadu.
